Co ma wspólnego ADHD z PTSD?

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) i zespół stresu pourazowego (PTSD) to dwa różne zaburzenia zdrowia psychicznego, które mogą współwystępować u dorosłych. Co więcej, poza współwystępowaniem, część objawów jest dość zbliżona, co może prowadzić do błędnego przypuszczenia, a nawet diagnozy (próba diagnozy ADHD przy niedostrzeżonym PTSD).

Częstość współwystępowania ADHD i PTSD

Badania wskazują, że osoby z ADHD mają czterokrotnie wyższe ryzyko wystąpienia PTSD niż osoby bez tego zaburzenia. Z kolei ryzyko pojawienia się ADHD u osób, które doświadczyły traumy, jest dwukrotnie wyższe niż w grupie niedoświadczających traumy. Współwystępowanie tych dwóch zaburzeń może prowadzić do poważniejszych objawów i trudności w funkcjonowaniu.

Czemu mylimy ADHD z PTSD?

Problemy z koncentracją

Zarówno ADHD, jak i PTSD mogą prowadzić do trudności z koncentracją. Osoby z ADHD mają problemy z utrzymaniem uwagi na zadaniach, podczas gdy osoby z PTSD mogą doświadczać trudności z koncentracją z powodu nawracających wspomnień traumatycznych wydarzeń.

Nadpobudliwość i impulsywność

Nadpobudliwość i impulsywność są charakterystyczne dla ADHD, ale mogą również występować u osób z PTSD. Osoby z PTSD mogą reagować impulsywnie na bodźce przypominające traumatyczne wydarzenia, co może prowadzić do nadmiernej reaktywności.

Problemy z regulacją emocji

Oba zaburzenia mogą prowadzić do problemów z regulacją emocji. Osoby z ADHD często mają trudności z kontrolowaniem swoich emocji, co może prowadzić do wybuchów złości lub frustracji. Z kolei osoby z PTSD mogą doświadczać silnych reakcji emocjonalnych na wspomnienia traumatycznych wydarzeń, bądź sytuacji, które w jakiś sposób przywołują bolesne doświadczenia.

Czy to wszystko?

Często podczas diagnozy ADHD pojawia się wspomnienie zdarzenia traumatycznego. Warto pamiętać o tym, że wiele objawów może być niezwykle podobnych do tych związanych z ADHD.

ADHD	PODOBIEŃSTWA	PTSD
Obecne w dzieciństwie objawy	Trudności z koncentracją i uwagą	Obecność wydarzenia traumatycznego
Poszukiwanie nowości	Łatwość w rozpraszaniu się	Ciągłe poczucie niepokoju, Szybkie wzbudzenie, ostrożność
Trudności z odraczaniem nagrody	Nieobecność, niesłuchanie	Unikanie bodźców związanych z traumą
Tendencja do przerywania, nadmierna gadatliwość	Dezorganizacja	Drażliwość, szybkie wpadanie w złość
Hyperfocus	Nadruchliwość	Poczucie krzywdy i wstydu
Trudności społeczne związane z zaburzeniami uwagi	Trudności z odprężeniem się	Trudności społeczne – wycofanie lub nadmierna ostrożność podczas interakcji
Problemy z koncentracją	Labilność emocjonalna	Dysocjacja

Poza najpopularniejszą formą, czyli PTSD w przypadku ktorego trauma jest zazwyczaj wydarzeniem pojedynczym lub krótkotrwałym, należy też pamiętać o pojęciu cPTSD, czyli complex PTSD, którego objawy wynikają z długotrwałego lub wielokrotnego narażania osobę na traumę (często dotyczy to dzieci, które zmuszone są do życia w określonych warunkach). Niektóre z objawów mogą zdawać się podobne do ADHD:

ADHD	PODOBIEŃSTWA	cPTSD
Trudnosci uwagowe i pamięciowe	Trudności z koncentracją i uwagą	Poczucie skrzywdzenia
Trudności z podążaniem za instrukcjami	Łatwość w rozpraszaniu	Poczucie niepokoju,bezsilności, niepewności
Kłopoty z organizacją	Nieobecność, niesłuchanie	Szybkie wzbudzenie, ostrożność
Nadruchliowość	Dezorganizacja	Drażliwość, szybkie wpadanie w złość
Kłopoty z odraczaniem gratyfikacji	Nadruchliwosć	Poczucie krzywdy i wstydu
Gubienie rzeczy	Labilność emocjonalna	Dysocjacja
Przerywanie, przeszkadzanie	Kłopoty ze snem	Agrewyne zachowania ukierunkowane na siebie
Poczucie ciągłego napięcia	Niemożność odprężenia	Ciągłe poczucie wzbudzenia

ADHD i PTSD to dwa zaburzenia zdrowia psychicznego, które mogą współwystępować u dorosłych, prowadząc do poważniejszych objawów i trudności w funkcjonowaniu. Wspólne elementy, takie jak problemy z koncentracją, nadpobudliwość i impulsywność oraz problemy z regulacją emocji, mogą wpływać na codzienne życie osób dotkniętych tymi zaburzeniami. Dodatkowo, podobieństwa w objawach mogą prowadzić do trudności w postawieniu właściwej diagnozy. Wczesna diagnoza u doświadczonego specjalisty i odpowiednie leczenie mogą pomóc w poprawie jakości życia tych osób.

Referencje

Barkley, R. A. (2020). ADHD: podjąć wyzwanie: kompletny przewodnik dla rodziców. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Pawlak, P. (2016). Dzieci z ADHD i ich rodzeństwo: teoria, badania, praktyka. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Miller, K. (2022). Ja i moje ADHD: 60 ćwiczeń które pomogą dziecku w samoregulacji, koncentracji i odnoszeniu sukcesów. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Hołub, J. (2022). Niegrzeczne: historie dzieci z ADHD, autyzmem i zespołem Aspergera. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Safren, S. A., Sprich, S., Perlman, C. A., & Otto, M. W. (2015). Poskromić ADHD: poznawczo-behawioralna terapia dorosłych: poradnik pacjenta. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Melillo, R. (2017). Rozłączone dzieci: program Brain Balance dla dzieci z autyzmem, ADHD, dysleksją i innymi zaburzeniami neurologicznymi. Gdańsk: Harmonia Universalis.

Bonn, S., Steele, K., & Hart, O. (2019). Zaburzenia dysocjacyjne po traumie. Trening umiejętności. Kraków: WUJ.

Bonn, S., Williams, M. B., & Watkins, B. E. (2020). Życie po traumie. Zeszyt ćwiczeń terapeutycznych. Warszawa: Wydawnictwo Zwierciadło.

Briere, J., & Scott, C. (2010). Podstawy terapii traumy. Diagnoza i metody terapeutyczne. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.

Cohen, A. J., Mannarino, P. J., & Deblinger, E. (2011). Terapia traumy i traumatycznej żałoby u dzieci i młodzieży. Kraków: WUJ.

Foa, B. E. (2014). Przedłużona ekspozycja w terapii PTSD. Emocjonalne przetwarzanie traumatycznych doświadczeń. Sopot: GWP.